دوومیدانی یک ورزش طبیعی است زیرا با رفتار و حرکات طبیعی انسان مطابقت دارد. بنابراین می‌توان گفت دوومیدانی از زمان پیدایش بشر وجود داشته است و اولین اسلحه نسان در برخورد با محیط و خطرهای آن به حساب می‌آمد.

بشر اولیه برای دفاع از خود محتاج به فرار کردن بود تا اینکه در محلی خود را مخفی کرده به زندگی خود ادامه دهد. لیکن اشخاصی که ضعیف بوده و قدرت دویدن نداشتند بدون شک طعمه حیوانات قرار می‌گرفتند.

بدین جهت پدرها بچه‌های خود را تشویق به دویدن کرده و به آنها طرز فرار از مقابل حیوانات را می‌آموختند چرا که دویدن، حد فاصل بین زندگی و مرگ برای آنها بود.

انسانهای اولیه ضمن دویدن و فرار، برای عبور از موانع طبیعی از جهیدن و پریدن استفاده می‌کردند و اگر لازم می‌شد که بین آنها و حیوانات مبارزه‌ای صورت گیرد از پرتاب سنگ یا دیگر اشیا کمک می‌گرفتند این کار معمولاً زمانی انجام می‌گرفت که انسان از فرار کردن خسته و کوفته می‌شد.

در تنگنای مرگ و زندگی، انسان مجبور بود از قدرت بازو و پنجه و عضلات خود هم حداکثر استفاده را نماید. به این ترتیب انسان اولیه پی برد که اگر تندتر بدود، بیشتر بپرد و محکم‌تر پرتاب کند، بهتر خواهد توانست با مشکلات و خطرات پیرامون خود مبارزه کند.

از بین ملتهای دنیای باستان فقط یونان بود که با عشق و علاقه، مردان غیور و با شهامت خود را به بهترین شکل، تشویق می‌کرد.

در یونان باستان به مردانی که بهتر دویده و شی‌ای را بیشتر پرتاب کرده و از مرتفع‌ترین محل می‌پریدند به چشم عظمت نگاه می‌کردند و برای آنها احترام و افتخار زیادی قائل بودند. اما نکته مجهول برای همه دانشمندان علم ورزش این است که به چه علت قهرمانان پرتاب دیسک در مرتبه اول قرار می‌گرفتند و ورزشکاران دیگر در درجه دوم اهمیت قرار داشتند.

در اساطیر یونان باستان، به موجودی پرشور و شر به نام «مرکور» بر می‌خوریم. این موجود افسانه‌ای، جوانی است بلند بالا و سرشار از شادمانی و حرکت و حرارت. او در دو طرف کلاه و مچ پای خود بالهایی کوچک دارد و با همین بالها و گامهای تیز و چابک، سفرهای بسیار پرماجرایی را در کوهها و جنگله و سرزمینهای مختلف انجام می‌دهد. وجود چنین اسطوره‌ای حکایت از علاقه و توجه مردم به تیزپایی، چابکی و دویدن دارد.

در دوران امپراطوری روم باستان، لژیونرها (سربازان عضو ارتش) با پرداختن به انواع دوها و پرتاب‌ها، خود را برای مسابقات شمشیرزنی و نبردهای تن به تن آماده می‌کردند.

در مصر باستان نیز، نوعی ورزش «دومیدانی» شامل دویدنهای انفرادی و جمعی اجرا می‌شد.در ایرلند ورزش میدانی به نام «تیل‌تین» (tailtean) رایج است که پیشینه‌ای چندهزار ساله دارد.

 تاریخچه دوومیدانی

المپیک باستان

المپیک باستان اولین اجرای سازمان یافته و قانون‌دار دوومیدانی بود. این بازیها از سال 776 قبل از میلاد آغاز شد و 12 قرن ادامه داشت.

دوومیدانی در المپیک باستان در رأس دیگر ورزشها قرار داشت. مسابقه دو با شرکت دوندگان چابک به مسافت یک اِستاد (182 متر) انجام می‌شد. واژه استادیوم از این کلمه گرفته شد.

در این دوره حتی دویدن با یک پا هم وجود داشته و از آنجا که بشر اسلحه‌ای به نام نیزه اختراع کرده بود و در جنگ از آن استفاده فراوانی می‌کرد، پرتاب نیزه هم به عنوان ورزش شناخته شد. در المپیادها دو نوع مسابقه با نیزه وجود داشت: یکی پرتاب نیزه و دیگری نبرد با نیزه توأم با شمشیربازی.

«کوروبوس» احتمالاً اولین قهرمان رسمی دو در نخستین المپیک باستانی بوده است. بنا به مدارک تاریخی، پرش طول در چهارمین دوره به مواد مسابقه اضافه شد و کرونوس از کشور اسپارتا نخستین رکورددار این ماده بود که حدود 7 متر پرید. در دوره‌های بعدی رشته‌های دیگر مانند پرتاب وزنه و پرتاب

دیسک به فهرست مسابقات دوومیدانی اضافه شد. یونانیها، برای پرتاب دیسک از یک صفحه مدور فلزی استفاده می‌کردند که آن را هاترس (HATTERES) می‌نامیدند.

 بازیهای المپیک در قرن چهارم میلادی به دستور امپراطور روم تئودوزیوس اول تعطیل شد و همزمان مسابقات دوومیدانی هم از رونق افتاد. از آن زمان تا زنده شدن دوباره المپیک شکلهایی از انواع دوها و پرشها و پرتاب‌ها در اقوام و ملل دنیا دیده شده که بیشتر به خاطر آماده شدن جنگجویان و سربازان بوده است.

در قرن دوازدهم میلادی، مسابقات میدانی و مخصوصاً دو در انگلستان رواج یافت. این رواج در اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم شدت یافت و به ورزش اول جامعه تبدیل شد. علت این شکوفایی علاقه هنری هشتم پادشاه انگلستان بود که خود مهارت فراوانی در پرتاب چکش داشت.

در قرن 17 و 18 میلادی، در انگلستان نوعی شرط‌بندی مرسوم شد که در آن دوندگان با هم شرط می‌بستند و انبوه مردم به تماشا می‌ایستادند.

در سالهای 1820 تا 1860 دوومیدانی به دانشگاه‌ها و مدارس انگلستان راه یافته بود و دانشجویان علاقه فراوانی به این ورزش پیدا کرده بودند.

در سال 1849 ارتش انگلستان یک مسابقه بزرگ برای اهمیت دادن به دو و جلب توجه نظامیان به آن ترتیب داد و علاوه بر این، دوهای سرعت و استقامت را جزء دروس رسمی دانشکده افسری قرار داد.

در سال 1866 اولین باشگاه دوندگان با نام «کلوپ اتلتیک آماتور» در لندن تاسیس شد و بعد از آن باشگاه‌ها و کلوپهای دیگری به وجود آمدند.

بعد از انگلستان، دومین کشوری که دوومیدانی در آن رونق بسیار یافت آمریک بود. اولین باشگاه دوومیدانی آمریکا «کلوپ اتلتیک نیویورک» بود که در سال 1868 تاسیس شد.

در اولین دوره المپیک نوین در سال 1896 دوومیدانی در ردیف مهم‌ترین رشته های ورزشی بازیها قرار داشت.

در هفدهم ژوییه 1912 کنگره‌ای در سوئد با حضور نمایندگان سازمانهای دوومیدانی کشورهای بلژیک، اتریش، کانادا، شیلی، دانمارک، مصر، فنلاند، آلمان، انگلستان، یونان، مجارستان، نروژ، شوروی، آمریکا، سوئد و استرالی برپا شد و برای ایجاد یک سازمان بین‌المللی دومیدانی مشورت کردند.

این سازمان، سرانجام در ماه اوت سال 1913 با نام «فدراسیون بین‌المللی دوومیدانی» تأسیس شد. فعالیت‌های این سازمان باعث شد که این ورزش در سراسر دنیا گسترش یابد. در حال حاضر تقریباً هیچ کشوری نیست که عضو فدراسیون دوومیدانی نباشد و از قوانین آن پیروی نکند.

دو و میدانی ایران وجهان

دووميداني يکي از ورزشهاي بسيار زيبا و جذابي است که جوانان زيادي در سطح جهان را بخود مشغول کرده است و در مسابقات جهاني و المپيک تماشاگران بيشمار آن بيانگر اهميت اين رشته ورزشي است چرا كه دو و ميداني با رکورد سر وکار دارد و از طرفي مبارزه کامل انسان با طبيعت از راه غلبه بر صدم هاي ثانيه و سانتيمترها است.

در حال حاضر با توجه به اينکه رکوردهاي دو و ميداني تقريبا به آخرين حد خود رسيده است براي پيشرفت آن علمي ترين روش ها به کمک گرفته شده است.

دوو ميداني يکي از قديمي ترين ورزش هاي موجود در جهان است که نخستين بار در يونان باستان مسابقات آن در مواد محدودي انجام شد و تا به امروز موادي به آن اضافه و يا تغييراتي در آن داده شده است.

فدراسيون بين المللي دو و ميداني كه هم اکنون مقر آن در موناکو فرانسه مي باشد از اهميت و اعتبار فراواني برخوردار است و بيشتر از 205 کشور عضو اين فدراسيون هستند و مقررات تغيير يافته اين فدراسيون دو سال يک بار به کشورهاي عضو فرستاده مي شود.

در حال حاضر دو و ميداني بطور رسمي شامل 24 ماده براي آقايان و 23 ماده براي خانم ها است.

مسابقات دو و ميداني در پيست دو و ميداني انجام مي شود.

پيست دو و ميداني 400 متر در هواي باز و 200 متر در فضاي بسته برگزار مي شود.

چاله هاي پرش طول، سه گام و دواير پرتاب هاي وزنه، ديسک، چکش و همچنين باند و قوس پرتاب وزنه در محل ميداني ها را تشکيل مي دهد.

تمام موارد فوق داراي استانداردهاي بين المللي خاص خود مي باشد که تمام کشورهاي عضو بايستي از اين مقررات بهنگام انجام مسابقات پيروي كنند.

مواد دو و ميداني در پيست دو و ميداني فضاي باز (400 متر) به شرح ذيل است:

1.دوها شامل:

• دوهاي سرعت ( 100-200-400متر )
• دوهاي نيمه استقامت ( 800-1500 متر)
• دوهاي استقامت ( 5000-10000 متر - نيمه ماراتن 21097/5 و ماراتن 42195 )
• دوهاي بامانع (110-400-3000 متر )
• دوهاي امدادي (100*4 متر و 400*4 متر )
• پياده روي ( 20و 50 کيلومتر پياده روي) و خانمها10 کيلومتر

2. پرشها شامل:

• پرش طول - پرش سه گام - پرش ارتفاع - پرش با نيزه

3. پرتابها شامل:

• پرتاب وزنه - پرتاب نيزه - پرتاب ديسک - پرتاب چکش

مواد دووميداني داخل سالن شامل 15 ماده به شرح ذيل است:

1. دوها شامل:

• دوهاي سرعت (400-200-60 متر)
• دوهاي نيمه استقامت ( 1500-800متر)
• دوهاي استقامت (3000متر آزاد)
• دوهاي با مانع (60 متر مانع)
• دوهاي امدادي (400*4 متر)
• پياده روي ( 5 کيلومتر ) براي خانمها (3 کيلومتر )
• مواد ترکيبي ( هفتگانه ) براي خانمها(پنجگانه )

2. پرشها شامل:

• پرش طول - پرش سه گام - پرش ارتفاع - پرش با نيزه

3. پرتابها شامل:

• پرتاب وزنه

استانداردهاي پرتابها

تاريخچه دو و ميداني در جهان

رشته دو و ميداني ، محور اصلي بازي هاي المپيک محسوب مي شود که از اولين دوره بازي ها جز جدايي ناپذير آن بوده است و در حال حاضر رونق بازي هاي المپيک تا حد زيادي مديون ورزشکاران مرد و زن دو و ميداني است.

تعداد رشته هاي دو و ميداني در بازي هاي المپيک 24 رشته براي مردان و 22 رشته براي زنان است.البته لازم به يادآوري است که زنان در سال 1928 شانس شرکت در بازي هاي المپيک در رشته دووميداني نداشتند.

فدراسيون بين المللي دووميداني در سال 1912 تاسيس شد، اين فدراسيون در حال حاضر يکي از قوي ترين و فعالترين فدراسيون هاي زير پوشش کميته بين المللي المپيک است و داراي 209 عضو مي باشد.

فدراسيون دو و ميداني جمهوري اسلامي ايران يکي از اين اعضاست که در سال 1936 رسما به عضويت قدراسيون بين المللي دووميداني درآمد.

تاريخچه دو و ميداني در ايران

در سال 1302 با همت و تلاش مسئولان و علاقمندان به ورزش دو و ميداني در ايران، مسابقاتي تحت عنوان ( المپيک در ايران ) در يکي از قديمي ترين ميدان هاي ورزشي واقع در حوالي خيابان امام خميني ( محل فعلي وزارت امور خارجه ) برگزار شد. در اين مسابقات تعدادي از ورزشکاران خارجي نيز شرکت داشتند.

از سال 1304 به بعد يک سري مسابقات در زمينه دو و ميداني در محله هاي مختلف تهران به صورت غير رسمی آغاز شد به علت محدوديت امکانات مسابقات تنها در رشته دوهاي کوتاه، پرش طول و پرش ارتفاع انجام مي شد تا اينکه با روانه شدن تعدادي از دانشجويان ايراني به اروپا در سال هاي 1306و بعد از آن و بازگشت آنان به وطن، دو و ميداني رفته رفته رونق گرفت.

تبليغ دو و ميداني از سوي اين افراد و گسترش نسبي آن در ميان مردم مخصوصا قشر تحصيلکرده باعث شد تا در سال 1311 مسابقات دو و ميداني مدارس با تعدادي مواد مورد نظر در برنامه هاي تحصيلي گنجانده شود. در همين ايام بود که مردم با مفهوم رشته اي تحت عنوان دو صحرانوردي نيز آشنا شدند و نسبت به برگزاري مسابقات آن اقدام کردند.

در سال 1312 يک فرد آمريکايي به نام گيبسون به عنوان کارشناس ورزش به استخدام دولت وقت ايران درآمد او اولين مسابقات رسمي ورزش از جمله دو و ميداني را بين مراکز آموزشي تهران و اصفهان ترتيب داد، از آن تاريخ به بعد ورزش دو و ميداني در بين اکثر مراکز آموزشي کشور متداول شد و گسترش بيشتري يافت. اين روند ادامه داشت و دو و ميداني به عنوان يک رشته ورزشي مادر بتدريج از مراکز آموزشي به ساير نهادهاي دولتي و مردمي گسترش يافت و طرفداران زيادي پيدا کرد.

سال ها مسابقات دو و ميداني به صورت غير رسمي و بدون داشتن متولي برگزار شد تا اينکه در سال 1318 خورشيدي اولين دوره مسابقات دو و ميداني ايران رسما پايه گذاري شد.

اين روند تا به حال به همت مسئولان و عوامل فدراسيون دووميداني ادامه داشته است.

فدراسيون دو و ميداني ايران در تاريخ 14 بهمن 1325 رسما به عضويت فدراسيون بين المللي دووميداني درآمد با اينکه ورزشکاران ايراني براي اولين بار در رشته هاي ورزشي مختلف در سال 1327(1948ميلادي) در بازي هاي المپيک لندن شرکت کرد اما قهرمانان دو و ميداني شانس شرکت در اين باز يها را نداشتند. اما چهار سال بعد يعني در سال 1331(1952ميلادي) در بازي هاي المپيک فنلاند ورزشکاران برجسنه دو و ميداني ايران شانس شرکت در مسابقات رسمي را پيدا کردند و از آن سال به بعد همواره برجسته ترين ورزشکاران دو و ميداني ايران در بازي هاي آسيايي و المپيک و مسابقات قهرماني آسيا و جهان شرکت کردند تا اینکه در بازی های المپیک 2012 لندن، احسان حدادی نخستین مدال آور ایران در مسابقات قهرمانی جهان موفق شد به عنوان نخستین دوومیدانی کار ایرانی مدال نقره ماده پرتاب دیسک بازی های المپیک را بدست آورد و از این حیث دوومیدانی را در زمره فدراسیون های مدال آور ایران همچون کشتی، وزنه برداری و تکواندو قرار دهد.

تاريخچه حضور دووميداني ايران در المپيك

تا پیش از المپیک 2012 لندن، 34 دووميداني كار ايران در 13 دوره بازي هاي المپيك شركت كردند. سابقه حضور دووميداني كاران ايران در بازي‌هاي المپيك: 1952 هلسينكي علي باغبان‌باشي (5 هزار متر و 3 هزار متر بامانع) رتبه‌هاي 36 و 17 را به دست آورد.

1956 ملبورن علي باغبان‌باشي (ماراتن) به خط پايان نرسيد. نجم‌الدين فارابي (ده گانه) دوازدهم شد.

1960 رم روح‌الله رحماني (پرش سه‌گام) سي‌ام شد.

1964 توكيو اكبر باباخانلو (100 متر) (مسابقه نداد.) عبدالوهاب شاهخوره (200 متر) چهل و هشتم شد. حسين غفوري زاده (400 متر) پنجاهم شد. ابراهيم يزدان‌پناه (800 متر، 1500 متر، 5000 متر) به ترتيب سي و نهم و سي و چهارم شد و 5 هزار متر را شروع نكرد. جلال كشميري (پرتاب ديسك) بيست و ششم شد. سيمين صفامهر (100 متر زنان) چهل و سوم شد. نازلي بيات‌ماكو (پرش ارتفاع) حذف شد. سيمين صفامهر (پرش طول) سي و يكم شد. ژوليت گوركوف (پرتاب وزنه و پرتاب ديسك) به ترتيب شانزدهم و بيست و يكم شد.

1968 مكزيكو جلال كشميري (پرتاب وزنه و پرتاب ديسك) حذف شد. 1972 مونيخ فرهاد نواب (100 متر) هفتاد و پنجم شد. رضا انتظاري (400 متر و 800 متر) به ترتيب سي و نهم و سي و هشتم شد. تيمور غياثي (پرش ارتفاع) بيست و پنجم شد.

1976 مونترال ايوب بوداغي (100 متر و 200 متر) به ترتيب شصت ودوم و سي و نهم شد. حسين ربي (5000 متر و 10000 متر) به ترتيب سي و سوم و سي و پنجم شد. تيمور غياثي (پرش ارتفاع) بيست و دوم شد. سلمان حسام (پرتاب ديسك) بيست و هشتم شد.

1988 سئول ناصر باباپور (ماراتن) نود و سوم شد.

1992 بارسلونا حميد سجادي (3 هزار متر بامانع و 5 هزار متر) به ترتيب بيست و پنجم و سي و هشتم شد. حسين شايان (پرش ارتفاع) سي و سوم شد.

1996 آتلانتا حميد سجادي (10 هزار متر) سي و پنجم شد.

2000 سيدني مهدي جلودارزاده (800 متر) سي و پنجم شد.

2004 آتن سجاد مرادي (800 متر) شصت و يكم شد. عباس صميمي (پرتاب ديسك) بيست و هشتم شد.

2008 پكن احسان مهاجر شجاعي (800 متر) پنجاهم شد. سجاد مرادي (800 متر) نهم شد. امين نيكفر (پرتاب وزنه) حذف شد. احسان حدادي (پرتاب ديسك) هفدهم شد. عباس صميمي (پرتاب ديسك) بيست و ششم شد. هادي سپهرزاد (ده گانه) بيست و دوم شد.

در المپیک 2012 لندن، برای نخستین بار 10 دوومیدانی کار ایرانی موفق به کسب سهمیه ورودی مسابقات شدند، احسان حدادی در پرتاب دیسک، کاوه موسوی در پرتاب چکش، امین نیکفر در پرتاب وزنه ، سجاد مرادی در ماده 800 متر، لیلا رجبی در پرتاب وزنه، سجاد هاشمی آهنگری در 400 متر ، رضا قاسمی در 100 متر ، محمد ارزنده در پرش طول، روح اله عسگری در 110 متر مانع و ابراهیم رحیمیان در 20 کیلومتر پیاده روی المپیکی های ایران در این مسابقات بودند.

احسان حدادی در این رقابت ها با کسب مدال نقره پرتاب دیسک نخستین دوومیدانی کار ایران لقب گرفت که توانسته به مدال المپیک دست پیدا کند.

وی یک سال پیش از آن یعنی در سال 2011 در مسابقات قهرمانی جهان در کره جنوبی 2011 نیز با کسب مدال برنز مسابقات، نخستین دوومیدانی کار ایران لقب گرفت که توانست در مسابقات دوومیدانی قهرمانی جهان کشورمان را صاحب مدال کند.